Afyon İş Hukuku
Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, çalışarak gerçekleeğlenceli bir düzen bileğildir. Ahbaplık, toplum içre insanların filvaki nite davrandıklarını bileğil, nite davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak sinein vardır. Doğruluk değeri zımnında, insanlar arası ilişkileri bir düzene yakınmak, maşerî dirimın gerçekleşmesini getirmek lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin önsına akseptans edilmesi ve uyulması gereken, muhakkak hakikat kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kadar, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle toplum içre insanların hesap ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her hengâm mümkündür. “İşte hukuk, âdemoğlu davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir yöntem, bir bütündür.” İnsan-âdemoğlu, âdemoğlu-natür ilişkilerinin insanlığın şerik çıkarı ve huzuru sinein evrensel ilkelerle güvence şeşna allıkınmasıdır. Ahbaplık, insaniyet seviyesi sinein göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biröte düşün ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, toplum sözleşmesi, natür ve insanlar olarak tamlayan konseptlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun şerik iyiliğini getirmek için konulan ve hep gücüyle desteklenen kaide, doğru ve kanunların hepsidür. Henüz yaygın bir tanılamamıyla hukuk, adalete yönelmiş maşerî yaşlakin düzenidir. Ahbaplık Lafız Mazmunı Ahbaplık kelimesi Arabi “doğru” kökünden hasılat ve doğru kelimesinin çoğkoca olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “doğru” kelimesinin çoğkoca “ah’kak”tır. Türk Zeban Kurumu’na göre hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım zorlaü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” anlamı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet anlamında da kullanılır. Yol Mazmunı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu sinein hala doyurucu bir tanılamam dokumalamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok akseptans edilen tanılamamı ise: “Mukannen bir zamanda mukannen bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mevki zoruna (müeyyide) ilişkilanmış kurallar hepsidür.” Ilmî bir disiplin olarak hukuk, kendi içre omurga olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun zevat arası ilişkileri sayfa alan kısmına Özel Ahbaplık, zevat ile mevki yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Halk Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Ahbaplık, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna bedel Anayasa Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku hep hukukunun başlıca alt dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku gayrı toplumu organizatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik mevki aracılığıyla güvenceye allıkınmış ve cebri yapmış oldurımlara mevla olmasıdır. Ahbaplık kuralları âdemoğlu davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun haysiyet yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde müşabih nitelikteki bütün durumlarda uygulanması sağlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Ahbaplık alanında yapmış oldurım hep gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek sinein kullanılır. Ahbaplık düzenini sağlamayı ve korumayı lakinçlayan yapmış oldurımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde yerine getirilir. Maddi ve manevi yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yapmış oldurımlar bu durumları karışmak sinein kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, mahpus ve kredi cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, parti kapatma; algı hukukunda algı ve gümrüksüzçılık cezaları kadar bambaşka hukuk dallarında bambaşka yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müteallik çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; şuuri bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların birtakımlar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek yahut siyasal konseptleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali hak olan hukuk, genel olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşerî bir yaşlakin düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu yerine getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgısal yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun maşerî dirimı düzenleyip insanların barış ve emniyet içre bir arada yaşamalarını sağlamaktır. 2. Tatbikî Yarar (Sosyal İhtiyaçların Hakkındalanması) Hukukun kılgısal amacını, maşerî gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile toplum içre canlı insanların, birbirleri ile bina etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanoğlunun dokumasından meydana gelen gereksinimlerinı önlamaya çallıkışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile veladet, teehhül, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir hukuk düzeni dirimın omurga gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanoğlunun saf dokumasına ve bundan müterakki mevrut gereksinimlerine mütenasip tutulmak zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, iktisadi gerçeklere bile vabestedır; iktisadi gereksinimlara uymalı ve onları önlamalıdır. 3. Doğruluk Ahbaplık bu fonksiyonu ile mukannen bir aranjman şeşna aldığı toplumsal gereksinimlerı, özü salt bir müsavat düşüncesi olan hak ölçüsüne vurarak reel kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En güdük tanılamamıyla hak, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) tutulmak üzere dü bambaşka anlamda kullanılır. Doğruluk aslında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet anlamında zatî bir özelliği deyimler. Kişi her hengâm haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni katmak uğrunda kesiksiz ve bileğmedarımaişetmez bir çaba gösterir. İşte bu hesap ve çabayı gösteren hak, özne (süje) ile müteallik oluşundan ötürü öznel (sübjektif) hak olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir hak mazmunı vardır. Nesnel hak, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği ilgi biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk alanında hukuki haysiyet olarak gır konusu olan hak bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve rüşvetlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Topluluk sineindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini sineaziz kurallar bütünü olarak hukuk, bu bileğerlendirmelerde hak ölçüsünü kullandığı ve sömürmek durumunda bulunduğuna göre, adaletin böylece, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında hak acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü hak mazmunı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün hukuk sistemine ve sistemlerine hükümran bulunan, nesnel ve salt bir haysiyet niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir toplum düzenini sineerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; lüzumlu mevcut düzeni gözetmek, gerekse onu bileğmedarımaişettirmeyi meşrulaştırmak sinein her hengâm adalete başvurulur. Nesnel ve yasa üstü hak hukukta önmıza yerleşmiş hukuk düzenlerinin birincil örneği, olması gereken hukuk anlamında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile hak, mevcut hukuk düzenlerinin kendisine mütenasip olup olmadığı açısından bir haysiyet ve istimara ölçüsü olabilir. Yeniden bu özelliği ile hak, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun gerçekleştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile olumlu ve menfi önlıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon balans içre olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi sağlanır. Alışılagelen olarak bütün hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî yaşlakin uyacak, hem bile bu maşerî dirimın barış içre sürebilmesi sinein bir düzen görünümünü sağlamaya çallıkışacaktır.